Türkiye, Alper Gezeravcı’yı Uzaya Göndermek İçin İsveç’ten 16,5 Milyon Dolar Fazla Para Ödemiş Olabilir mi?
Ax-3 görevindeUzayda 13 farklı bilimsel çalışma yürüten Alper Gezeravcı ve Michael López-Alegría, Walter Villadei ve Marcus Wandt bu görevde yer alırken, bu gezi için ödenen ücretler de kafaları karıştırdı.
Hele ki Türkiye sosyal medya gündemine 55 milyon dolar ödüyorken İsveç 38,5 milyon dolar ödüyor Çok gürültü yaptı. Bu olaydan sonra” Türkiye 16,5 milyon dolar dolandırıldı.” ibaresi ortaya çıkmaya başladı. Peki, bu olayın gerçek dayanağı nedir?
19 Ocak’taki uçuş öncesinde Space.com’da koltuk ücreti açıklandı.
Ülkemiz için bir ilkin yaşandığı bu tarihi anda, ödenen bedel sosyal medyanın gündemine oturdu. Aksiyom UzayıTürkiye’nin üçüncü uzay taşıma görevi olan bu gezi için 55 milyon dolar ödediğini kesin olarak bilmesek de iddia edilen budur.
Türk vatandaşları bu fiyatın sadece ‘bilet parası’ olduğunu söylese de Space, bu fiyatın koltuk bedeli olduğuna dair bir açıklama yapmıyor. Sadece açıklamada “Nisan 2022’de Ax-1 görevinde astronot başına 55 milyon dolar olacağını tahmin ediyoruz.” C cümleler kullanıldı. Axiom’un başkanı Matt Ondler,Bu tahminlerini 13 Aralık 2023’te gazetecilerle yaptığı sohbette şu ifadelerle dile getirdi:
“ Ax-3, Ax-1’den daha ucuz olmayacak ama umarım gelecekteki görevler daha ucuz olabilir. Maliyetin ana kalemi lansmandır. Ama SpaceX’in her geçen gün fırlatmalarda daha verimli hale geleceğini düşünüyorum. İnsanları uzaya göndermenin giderek daha kolay olacağını umuyoruz. Şu anda insanları uzaya yerleştirmenin zor olduğunu düşünüyorum. Giderek daha fazla lansman sağlayıcı çevrimiçi hale geldikçe gelecekten umutluyuz. Böylece lansman maliyetleri düşüyor.”
Peki bu söylentiler nereden çıktı?
Medya ombudsmanı Faruk NoticiTürkiye’nin ilk astronotu Alper Gezeravcı’nın uzay yolculuğuna ilişkin haberin, uçuşun maliyetinin 55 milyon dolar olacağı tezine ilişkin açıklamalarda bulundu.
Doğruci’ye göre bu önlem, uzay yolculuğunun toplam maliyeti değil; Axiom Space şirketine ödenecek bedeli temsil eder.Ancak bu konuyla ilgili herhangi bir resmi açıklamanın yapılmaması ve iktidar medyasının konuyu detaylı bir şekilde ele almaması dikkat çekiyor.
Muhbirin muhalefet medyasında da şu sözleri yer aldı: 55 milyon dolar Maliyet argümanlarının, uzay yolculuğunun toplam maliyetini değil, yalnızca koltuk başına ödendiği iddia edilen fiyatı temsil ettiğini vurguladı. Axiom Space’e yapılan ödemelere başka masrafların da eklenmesiyle gerçek maliyetin daha da artabileceğini belirtiyor.
Söylendiği gibi uzay yolculuğunun ticari tarafı örtülüyor mu?
Ödenen tutarın aslında uzay yolculuğunun genel maliyeti olmadığı elde edilen bu bilgi, Space.com’un Ax-1 misyonu hakkında eski ifadelere dayanarak tahmin edildi. Yani resmi bir açıklama yok.
Ayrıca şirkete yapılacak ödemelere diğer giderlerin de eklenmesi durumunda Gezeravcı’nın uzay yolculuğunun maliyetinin daha da artabileceği vurgulanıyor.Türkiye Uzay Ajansı Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Lokman Kuzu, yaptığı açıklamada, görevin maliyetinin değişebileceğini ancak şu anda yaklaşık 70 milyon dolar olabileceğini belirtti.
Öte yandan hakim medyanın Axiom Space’in geçmiş uzay yolculuklarına ilişkin bilgilere yer vermemesi dikkat çekiyor. Bu durum, uzay yolculuğununAynı zamanda insanlarda ticari yönün gözden kaçırıldığı düşüncesini de yaratıyor.
Axiom Space bu sayıyı tahmin olarak verdi.
Uluslararası Uzay İstasyonuna Göreve katılan her astronotun maliyetinin yaklaşık 55 milyon dolar olduğunu biliyoruz. Uzay İstasyonundaki faaliyetler beş farklı uzay ajansının iş birliğiyle yürütülüyor. Bu uzay ajansları ABD, Rusya, Kanada, Japonya ve Avrupa’dır.
Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) 22 üyesi bulunmaktadır. ESA’ya üyelik için AB üyeliği gerekli değildir; Bu nedenle Norveç, İsviçre ve İngiltere gibi ülkeler de ESA üyesidir. Ancak Türkiye henüz ESA’ya üye değil. 2004 yılında TÜBİTAK ve ESATürkiye ile Türkiye arasında imzalanan işbirliği anlaşmasına rağmen Türkiye’nin ESA üyeliğine yönelik somut bir adım atılmadı.
İsveç’in Türkiye’den 16,5 milyon dolar daha az ödeme yapmasının nedenlerinden birinin de ISS ortağı olması olduğu düşünülüyor.
İsveç, Uluslararası Uzay İstasyonunun (ISS) ortaklarından biridir.İsveç Uzay Ajansı, ISS ile ilgili araştırma ve projelere katkı sağlamak amacıyla çeşitli faaliyetler yürütmekte, bilimsel ve teknolojik çalışmalara katkıda bulunarak uzay araştırmalarına aktif katılımını sürdürmektedir.
Uzaya giderken ‘koltuk maliyetinin’ diğerlerine göre daha düşük olmasının nedeninin bu olduğu düşüncesi de hakim. Ancak tahminler bununla sınırlı değil. İsveç Uzay Ajansı Direktörü tarafından yapılan açıklamada İsveç’in katılma kararının “son dakikada” alındığını öğreniyoruz. Bu da misyonda İsveç 4. sıradaki boşluğu doldurduVe son dakika gelişmesi olduğu için bilet maliyetinin daha uygun hale geldiğini gösteriyor.
Talep az olduğu için maliyeti diğerlerine göre daha düşük olmuş olabilir.
Tabii şu an yaptığımız şey bir tahmin. 55 milyon dolar gibi Uzay-X Aldığı seyahatin fiyatından dolayı bu seyahatin maliyetinin hemen hemen aynı olduğu düşünülüyor. İsveç’in açıklamalarından bu duruma neyin sebep olduğu konusunda bazı çıkarımlar yapabiliriz ancak ülkemizin ne gibi bir bedel ödediği hala tam olarak belli değil.
Bu fiyatın sadece bilet fiyatı için olduğunu belirtmekte fayda var. Kuyu uçuş öncesi eğitim belirtilen fiyata dahil değildir. Bu durumları göz önüne aldığımızda İsveç’in neden Türkiye’den kendi deyimiyle ‘ucuza’ uçtuğunu artık mantıksal olarak anlayabiliyoruz.
Uzay yolculuğu ile ilgili diğer içeriğimiz:
